حال تلبسبه زمان متصف بودن ذات به مشتق حال تلبس گفته می شود. ۱ - مشتق اصولی و حالدر مشتق اصولی از سه نوع " حال " بحث می شود: ۱. حال تلبس؛ ۲. حال اسناد؛ ۳. حال نطق. ۲ - مراد از حال تلبسمراد از حال تلبس، حال اتصاف ذات به مبدأ اشتقاق است؛ برای مثال، در جمله:" زید ضارب "، هنگامی که زید در خارج مشغول زدن است، متلبس به ضرب است؛ یعنی ذات زید، اتصاف به صفت ضرب دارد. ۳ - حقیقت بودن مشتق به لحاظ حال تلبساطلاق مشتق بر ذات، به لحاظ حال تلبس، به اتفاق اصولیون همیشه و در همه حال حقیقت است، زیرا زمان اتصاف ذات به مبدأ می تواند گذشته، حال و آینده باشد؛ مانند:" زید کان عالما "، " زید سیکون عالما " و " زید الآن عالم ". [۲]
کتاب‌شناسی اصول فقه شیعه، مهریزی، مهدی، ج۱، ص۲۴۰.
[۴]
کفایة الاصول، آخوندخراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص۶۲.
[۵]
منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، جزایری، محمدجعفر، ج۱، ص۲۵۴ ۲۵۶.
[۶]
سیری کامل دراصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۲، ص۵۷۹-۵۸۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۸۹، برگرفته از مقاله «حال تلبس». |